AİLE ŞİRKETLERİNDE GELECEĞİ TASARLAMAK
Kurucu aile
büyüğünün girişimciliği ve önderliği ile başlayan aile şirketlerinin her biri
başlangıç ve gelişme dönemleri ile birer başarı öyküsünü ifade eder. Ancak bu
öykünün konusu olan kurumsal varlığın nesilden nesile devam eden bir şirkete
dönüşme süreci ise bazen başarısızlık öyküleri ile anılabiliyor. Bu nedenle nesiller
arası geçiş süreci, aile şirketlerinin sürdürülebilirliği için yönetilmesi
gereken öncelikli konulardan birini oluşturuyor.
Bugün sahibi, hissedarı olduğunuz
şirkete bakınca onun herhangi bir insan ömründen daha uzun bir gelecek vaat
ettiğini düşünüyorsanız bu yazımızı okumalısınız.
Belki şirketi kendiniz yarattınız
ve kurdunuz, belki de başka birinin kurmuş olduğu bir kuruma liderlik ediyorsunuz.
İşle ilişkiniz nedir? Ya da bundan iki
yıl, beş yıl, 10 yıl, 20 yıl sonra işle ilişkiniz ne olacak? Siz
çalışmayı bıraktığınız zaman, işinize ne olacak? Bu soruların cevaplarını merak
edip sorguluyor musunuz? Bir diğer ifadeyle geride ne bırakmak istiyorsunuz?
Beş ya da 50 yıl sonra, aile
şirketinizin yönetiminin başkasına geçmesi kaçınılmaz olduğu halde, beş yıl
içinde emekli olmayı planlayan aile şirketi sahiplerinin çoğu şirketlerinin
gelecekleri için cevaplandırılması gereken bu ve benzeri birçok sorunun
cevabını merak edip sorgulamamışlardır.
Nesiller,
çocuklar ile devam etmeyebilir ama aile şirketinizin marka değeri doğru yönetim
ilkeleriyle daha sonraki kuşaklara aktarılabilir. Aile şirketlerinde
kurumsallık, sadece babadan evlada geçerek devam eden bir konu olarak
görülmemelidir. Bu nedenle fiziksel ve
entelektüel enerjisi mevcutken kurucu aile büyüğünün şirketini
kurumsallaştırmasının ne kadar önemli olduğunu ifade edebiliriz. Bunu
başarabilmesi için ise, yöneticilikten yönlendiricilik rolüne geçişin gerekli
olduğunu belirtebiliriz. Çünkü girişimci enerjisini tecrübesiyle
yönlendiriciliğe sevk etmesi ve bu enerji ve tecrübenin sinerjisini kuruma
aktarması gerekiyor. Burada kurucu aile büyüğü veya aile üyeleri için bir başka
fırsat yatıyor. İyi bir iş adamı olmanın yanı sıra, sosyal bir insan olma
fırsatı da doğuyor. Bir yandan şirketinizi kurumsallaştırırken öte yandan açığa
çıkan zamanınızı ve enerjinizi sosyal sorumluluk projelerine yönlendirme
imkanına sahip oluyorsunuz. Kurucu aile büyüğü olarak sizi başarılı iş adamı
yapan girişimciliğinizin yanı sıra, sizi sosyal insan yapacak sivil
girişimcilik fırsatını da göz ardı etmemeniz gerekiyor.
Bu süreçte başarının sırrı doğru
soruları sorup, mevcut durumu sorgulamak, geleceği tasarlamaktır.
Şirketinizin yarını için
hazırlanmak yalnızca mevcut durumu korumak değildir. Pek çok şirket büyüme
amacındadır. Gelecek planlaması stratejik planlamanın bir parçası olmalıdır,
alternatifi değil. Şirketinizin gerçek değerini, bu değeri artırmanın yolunu ve
ileride bununla ne yapmak istediğinizi bilirseniz, işinizin değeri için bir
strateji oluşturmaya başlayabilirsiniz.
Şirketinizin
geleceği için stratejik yol haritanızı oluşturmanın temel adımları nelerdir?
Bu sorunun cevabı için tecrübe
edilmiş tavsiyelerimizi aşağıda belirtilen başlıklarda ifade edebiliriz.
1. Kendiniz
için halefiyet planı; eğer hazırda bir halefiyet planınız varsa, bir adım
öndesiniz demektir. Ancak bu adımda kritik olan halefiyet planınızın sabit
varsayımlar üzerine mi kurulu olduğudur? Halefiyet planınız, her şeyin
beklentileriniz doğrultusunda, beklediğiniz zamanda ve biçimde olacağı üzerine
mi kuruludur? Yoksa koşullara göre değişim gösterebilir mi? Bu kritik sorular
çerçevesinde halefiyet planınızı gözden geçirmeniz, seçenekleri
değerlendirmeniz gerekir.
2. Yönetim
için halefiyet planı; yalnızca
kendiniz için değil, diğer kilit noktalardaki yönetici pozisyonları için de
belirlediğiniz halefler var mı? Bu adaylar kendilerini neyin beklediğini
biliyorlar mı? Buna hazırlar mı? Halefler yalnızca aile üyelerinden mi seçildi?
Kan bağının dışında başka özelliklere de ihtiyaçları var mı? Diğer çalışanlar
sizden sonra gelecek yeni yöneticileri kabullenmeye hazır mı?
Tüm şirket
sahipleri iş yaparken farklı çıkarları dengede tutmanın gerekli olduğunu bilir.
Şirketi yeni yönetime devrederken de farklı paydaşları arasındaki dengeyi
korumak son derece önemlidir. Aksi takdirde devamlılığa kesin gözüyle bakmak ve
bunu garanti kabul etmek, yanıltıcı olacaktır.
3. Ayrılma
stratejiniz; yani ceketinizi ve şapkanızı alıp gitmek mi? Aslında
rolünüzü değiştirmenin birden fazla yolu var ve tercih ettiğiniz yol, şirketin
nasıl ilerleyeceği konusunda büyük bir fark yaratabilir. Şirketinizin gelecek
kuşağı için plan yapmak önemli ve karmaşık bir iştir. Bu iş, geniş bir
perspektiften farklı odakların beklentileri göz önüne alınarak yapılırsa,
şirkete büyük faydalar sağlar. Bir şirketi devretmenin çeşitli yolları vardır.
Sizin için hangisi uygundur? Sizin şirket profiliniz, pazarınız ve diğer
faktörler bu seçenekleri nasıl belirlemektedir? Şirketi aile içinde mi
tutacaksınız? Yoksa halka mı arz edeceksiniz ya da yeni ortaklar mı
alacaksınız? Çalışanlara mı devredeceksiniz? Halefiyet planınızı uygulamak için
doğru zaman nedir? Emekli olunca tamamen çekilecek misiniz? Yoksa kısmen bir
rol oynayacak mısınız?
Halefiyet planınız ve
stratejileriniz için atmanız gereken adımlar olarak; halefiyet planı
hedeflerinizin açık, ölçülebilir, ulaşılabilir, iddialı ve birbiriyle tutarlı
(aynı zamanda şirketinizin uzun vadeli vizyonuna ulaşmanızı sağlayacak şekilde)
olmasına özen göstermelisiniz. Şirketinizin değerini göz ardı etmeden hangi
kararlarınızın uzun vadede büyümeyi ve düşündüğünüz emeklilik planını teşvik
edeceğini düşünmelisiniz.
Halefiyet
planında yol almanızı sağlayacağına inandığınız ve şirketiniz, aileniz ve kilit
yöneticileriniz için tavsiyelerine güvendiğiniz danışmanlarınızın da bulunması
sürecin yönetilmesinde işinizi kolaylaştıracaktır. Şirketiniz yönetim kuruluna
dışarıdan danışman olarak katılacak bu kişilerin kendi tecrübelerini kullanarak
verecekleri tavsiyeleri, bağımsız kimlikleri ile haleflik planlamasında adaylar
arasından uygun kişilerin seçilmesi, seçilen adaylara mentorluk yapılması gibi
uygulamanın etkili bir şekilde yönetilmesinde önemli rolleri olacaktır. Seçilecek
bu kişilerin bilgili, tecrübeli kişiler olmasına dikkat etmelisiniz.
Esnek olun. Şartlar değiştikçe
planlarınız da değişebilir. Planlarınızı sık sık yeniden gözden geçiriniz.
Girişimci önderliğinizle yarattığınız şirketinizi, işinize olan sevginizi, bilgi ve deneyim birikimlerinizi, gelecek nesillere aktarmanın dünya gözüyle mutluluğunu ve gururunu yaşamak, isminizin ve markanızın nesilden nesile devamının güvencesi olacaktır.
Yorumlar